Reklama

Turystyka

Gniazdo Marcina Wolskiego

Starostwo Powiatowe w Łosicach

Okolica nie jest może specjalnie bajkowa, niemniej wielu do mazowieckich piasków, pól i brzózek ciągnie. Na odwiedzenie wschodnich rubieży Mazowsza zachęca pisarz i satyryk Marcin Wolski

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Pola, łąki, wolno płynące rzeczki, brzozowe zagajniki - to krajobraz charakterystyczny dla pogranicza mazowiecko-podlaskiego. Właśnie tam - w okolicach Łosic, Hadynowa i Mszannej - Marcin Wolski odkrył - jak mówi - swoje gniazdo rodzinne.

- Udało się to po latach, a historia jest dość tajemnicza - mówi. Głębiej, niż do dziadka - którego zresztą nie znałem, bo umarł w latach 30. ubiegłego wieku - nie udawało mi się sięgnąć. Aż tu nagle, ni stąd, ni zowąd, objawił się historyk rodziny. Z dalekiej rodziny, nasi pradziadkowie, czy też prapradziadkowie byli chyba braćmi. Co nie zmienia np. faktu, że ten mój daleki kuzyn jest bardzo podobny do mojego ojca. I już wiem, że przodkowie wywodzą się z okolic Łosic, ze wsi Szawły.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Kraina nostalgiczna

Kraina to dziś nieco nostalgiczna, spokojna i miejscami malownicza. Wysoczyzna Siedlecka: nizinny krajobraz, gdzieniegdzie lekko falisty, urozmaicony morenowymi wzgórzami i pagórkami, polami piasków, rzeczkami, stanowi ciekawe tło dla sennych na ogół miasteczek. O ich dawnej świetności, może nawet bogactwie świadczą barokowe i klasycyzujące kościoły, ruiny - najczęściej - dworów i pałaców.

Począwszy od X wieku rozpoczął się napływ na Podlasie pierwszych osadników wywodzących się z drobnej szlachty mazowieckiej, która zasiedlała tereny wzdłuż Bugu i Narwi. Proces ten nie ominął okolic Szawłów, należących dziś do gminy Olszanka. Nietrudno tu odnaleźć ślady starego osadnictwa pochodzącego ze średniowiecza. Właśnie wtedy wzdłuż Bugu rozprzestrzeniło się osadnictwo ruskie z ziemi brzeskiej. Fala osadnictwa mazowieckiego postępowała natomiast w górę Liwca. W okolicy Łosic Szawłów, Hadynowa, w XV wieku nastąpiło zetknięcie się tych dwóch elementów etnicznych. Ścierały się wpływy litewskie, ruskie i polskie.

Od zachodu i południa dzisiejsze Łosice otaczały osady drobnej szlachty mazowieckiej: Pietrusy, Szawły, Bolesty, Wyczółki. Na wschód od Łosic powstawały osady ruskie. Z początków osadnictwa pochodzą nazwy miejscowości z tej okolicy. W XVI wieku istniała już większość z nich, część pod trochę innymi nazwami: Bejdy-Beydy, Wyczólki-Wiczołky, Bolesty-Bolesthi, wreszcie Szawły-Sawli.

Reklama

Rody szlacheckie osiedlające się tutaj nadawały tworzonym przez siebie osadom nazwy pochodzące od nazwisk, zajęcia, przydomków itp. Początkowo te ziemie należały do Wielkiego Księstwa Litewskiego, a od 1520 r. do utworzonego przez króla Zygmunta Augusta województwa podlaskiego.

W mądrych księgach

Wcześniej, w głąb rodzinnych korzeni, Marcinowi Wolskiemu nie udawało się sięgać. Także dlatego, że młodo umarł jego dziadek. Dopiero poszukiwania dalekiego kuzyna przyniosły wieści skąd ich ród. Z pogranicza Mazowsza, prawie z Podlasia, które to okolice nazywają czasem podlaskim Mazowszem lub mazowieckim Podlasiem, z rejonu Łosic.

- Tam jest wieś Szawły, a w pobliżu kościół w Hadynowie, gdzie prawdopodobnie gdzieś były groby przodków w nieistniejących już kazamatach - mówi pisarz. - I mój daleki kuzyn wyciągnął historię sięgającą co najmniej XVI wieku. Cały czas związana była z Mazowszem, ale sięgała prawdopodobnie aż do Jaćwingów.

W Szawłach urodził się jego dziadek. Swego czasu poszukiwał jego historii, ale nic nie mógł znaleźć, bo jak się okazało, w mądrych księgach był zapisany pod innym imieniem.

- Jako Franciszek Stanisław, a ja znałem tylko Franciszka - mówi. Po krótkim poszukiwaniu, zrezygnował. Dopiero potem, gdy zaczął badać tego swojego dziadka, okazał się postacią bardzo ciekawą. - Był np. szefem obrony Biłgoraja podczas wojny z bolszewikami w 1920 r., o czym wcześniej nie miałem zielonego pojęcia.

Wolscy-Rzewuscy

I pewnie nie miałby jeszcze długo tego pojęcia, gdyby nie pojawił się daleki kuzyn, jak on Wolski-Rzewuski. - Właśnie z tych Wolskich jesteśmy - mówi. Choć ani ojciec, ani on drugiego członu nazwiska tego nie używali. Używał podwójnego nazwiska natomiast dziadek. - Prawdopodobnie mamy wspólnych przodków z tą rodziną hetmańsko-zdradziecką, ale byli tam także wybitni patrioci, ale też pisarze i awanturnicy, jak Emil Rzewuski. Mazowiecka szlachta. Jeden z naszych przodków uczestniczył w wyprawie na Moskwę Batorego, a później w bataliach Zygmunta III Wazy.

Reklama

- Zachowały się pamiątki i wspomnienia, które kuzyn wytropił, np. głód podczas tej jednej z wypraw był taki, że musiał zjeść konia, a i pacholika napoczął…! Znaleziony też zapisek dotyczący naszego przodka, że król Zygmunt Stary musiał rozstrzygać w jego sporze z pewną podstarościną, która mu kradła drzewo z lasu.

Do tradycji okolicy, choć niekoniecznie szlacheckiej, próbowano odwoływać się kilkanaście lat temu, gdy nadawano gminie Olszanka herb. Poprzedzone długotrwałym poszukiwaniem w historii gminy wydarzeń wartych upamiętnienia w symbolice herbu. Herb to dziś trzy kłosy i umieszczone nad nimi dwa krzyże: militarny i unicki w złotym kolorze, a wszystko na czerwonym polu.

Kłosy symbolizują zarówno rolniczy charakter gminy jak i hojność Matki-Ziemi, z płodów której hojnie korzystają mieszkańcy. Krzyż militarny nawiązuje do walk w okresie powstania styczniowego, toczących się na terenie gminy. Krzyż unicki to nawiązanie do wiary i przeszłości, kiedy w okolicy istniały parafie unickie, których wyznawcy, w czasie zaborów byli męczeni przez rosyjskie władze. Krzyż ten jest też symbolem jedności i współistnienia obok siebie dwóch Kościołów: katolickiego i unickiego.

Małe ojczyzny

W Szawłach Marcin Wolski był dopiero raz, ale zamierza tam bywać częściej. Tym bardziej, że jego kuzyn wciąż penetruje archiwa, jego znajomy bada akta grodzkie, wywiezione na Wschód. Akcja jest zakrojona na szeroką skalę. Wie, że okolica jest interesująca, ma cechy charakterystyczne i Mazowsza, i Podlasia. Wszak leży na pograniczu.

Reklama

- Okolica nie jest może bajkowa, niemniej mnie do tych mazowieckich piasków, brzózek ciągnie. Sam mieszkam na Mazowszu, w Wawrze, i wiem czego się tam spodziewać - mówi. Z prawą stroną Wisły jest blisko związany. - Moja babcia wychowywała się w majątku, który leżał tam, gdzie rozgrywała się Bitwa pod Olszynka Grochowską. Jako dziecko bawiła się guzikami, które rodziła ziemia. Później dziadek kupił tam ziemię i stworzył kolonię mieszkaniową pracowników miejskich tramwajów i to jest miejsce, któremu jestem wierny całe życie. Nawet, gdy zbudowałem dom, przesunąłem się od rodzinnego gniazda o jakieś 30 metrów. Jest to miejsce, które jest w Warszawie, ale jednocześnie pod Warszawą. W linii prostej do Pałacu kultury mam 9 kilometrów.

Większość jego powieści rozgrywa się na linii otwockiej - zaznacza albo w Falenicy, albo w Wawrze, Radości. - Albo w Aninie, gdzie chodziłem do szkoły. Mogę powiedzieć, że to jest moja prawdziwa mała ojczyzna.

Podziel się:

Oceń:

+1 -2
2013-08-13 12:39

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Na Turbacz i do Papieżówki

Niedziela rzeszowska 36/2020, str. IV

Szałasowy ołtarz na Hali Turbacz

Mirek i Magda Osip-Pokrywka

Szałasowy ołtarz na Hali Turbacz

Gorce podbiły swą urodą serce nie jednego wędrowca. Mówią, że Karol Wojtyła poznał te góry jak własną kieszeń i bardzo je pokochał. Bywał tu wielokrotnie, często po kilka razy w roku, latem i zimą.

Więcej ...

Tak, proszę, Jezu Chryste, obmyj mnie

Pio Si/pl.fotolia.com

Rozważania do Ewangelii J 13, 1-15.

Więcej ...

Kościoły z całej Polski biorą udział w tegorocznej edycji Nocy Konfesjonałów

2024-03-29 11:56

Karol Porwich/Niedziela

W Wielkim Tygodniu w 100 kościołach księża będą spowiadać do północy lub przez całą noc w ramach 14. edycji nocy konfesjonałów. Akcja ma umożliwić spowiedź wiernym, którzy z różnych powodów nie mogą w dzień przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Wiara

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Wiadomości

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Dziś Wielki Piątek - patrzymy na krzyż

Kościół

Dziś Wielki Piątek - patrzymy na krzyż

Całun Turyński – badania naukowe potwierdzają, że nie...

Wiara

Całun Turyński – badania naukowe potwierdzają, że nie...

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Kościół

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Wiara

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na...

Wiara

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na...

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Kościół

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Komisja Liturgiczna: apel do kapłanów o wygłaszanie...

Kościół

Komisja Liturgiczna: apel do kapłanów o wygłaszanie...